O tarihlerde bölgede nüfus aşağıda ki tabloyla gösterilmiş.

Nüfusa ilişkin gerçekler ortada olmasına rağmen İtilâf Devletleri tarafından Yunanistan’ın İzmir’i işgaline izin verilmiş ve 15 Mayıs 1919 günü saat 07.30 sıralarında ilk Yunan birlikleri karaya çıkarak Alsancak ve Pasaport karakollarını işgal etmişlerdi. Saat 09.00’a doğru da Patris ve Atronitos isimli gemiler Pasaport’a, Temistokles gemisi de Alsancak iskelesine V. Tümene bağlı askerleri çıkarmıştı. Bu esnada Rumlara ait fabrikalardan ve Aya Fotini Kilisesi’nden yükselen çan sesleri İzmir semalarında işitilmekteydi.

I. Dünya Savaşı’nın ardından yeni acılara gebe olan İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edileceği haberi, 14/15 Mayıs gecesi İzmir’den gönderilen telgraflarla çevre ilçelere duyuruldu. Soma halkı işgali 15 Mayıs günü öğrendi. Dönemin Numune Mektebi Müdürü olan A. Suphi Dengiz Bey’in hatıralarına göre Turgutlu Posta Müdürü Ferit Bey tarafından Bakırlı Hafız Hüseyin Efendi’ye gönderilen şu telgraf ile İzmir’in işgal edildiği haberi Somalılara duyurulmuştu: ‘’Yunanlılar İzmir’e asker çıkarıyor. Efzonlar katliam yapıyor. Halk silaha sarıldı. Siz de vatan ordusuna iltihak edin.’’ Bu haberin ardından Soma’nın önde gelenleri Belediye binasında bir toplantı düzenledi. Toplantıda, Hacı Reşit Efendi’nin başkanlığında, Belediye Başkanı Osman Efendi ve Bakırlı Hafız Hüseyin Efendi’nin de bulunduğu Kuva-yı Millîye heyeti belirlendi. Cemiyetin ilk icraatı Sabri Balcı Çiftliğinde, Niyazi (Erakıncı) Bey liderliğinde 150 kişilik bir müfrezenin oluşturulmasıydı. Soma merkezli bu Kuva-yı Milliye Cemiyeti kısa sürede halktan geniş kabul gördü ve gelişti. Bu tarihlerde Soma’nın dağlık kesiminde Ala Süleyman, Deli Musa, Yusuf Onbaşı, Akkulak Çetesi ve Bulgurcu Efe namıyla tanınan İsmail Efe varlığını sürdürmekteydi. Jandarma Komutanı Mehmet Ali Konyar, bu kişilere durumu anlatmak ve onları mücadeleye davet etmek için birtakım görüşmeler yaptı.

Görüşmelerden kısa bir süre sonra, Ala Süleyman’ın çağrısıyla, bölgedeki tüm bu silahlı güçler aldıkları ortak kararile Soma’ya geldiler ve halk tarafından büyük sevinçle karşılandılar.  Yine bu tarihlerde Yunanlıların siyah tenli olmaları sebebiyle Mavrolar diye tanımladığı, ilerleyen dönemlerde Akıncılar bölgesinde müfreze komutanlığı da yapacak olan, Bergama ve Soma bölgesinde Yunanlılara büyük zorluklar yaşatmış Arap Ali Osman Çavuş ve yardımcısı Zeybek Ali de Kuvâ-yı Millîye emrine girmişlerdir. Bu gelişmeler yaşanırken, Soma Mıntıka Komutanlığı’na da 14. Kolordu subaylarından Binbaşı Murtaza Bey atanmıştır. 6 Haziran günü de 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa Balıkesir’e gelmiştir. Geleceği daha önceden birliklere bildirilen Kolordu için Balıkesir Rüşdiye binası Kolordu Karargâhı olarak tahsis edilmiştir. Yusuf İzzet Paşa’nın gelişi ile birlikte Soma mıntıkası da belirlenmiş ve Bergama’nın güneyinden itibaren Akhisar ve Gördes çevresi olarak tespit edilmiştir. 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa’nın 8 Haziran 1919 tarihli emri ile 188. Alay, Soma mıntıkasında resmi olarak görevlendirilmiştir. Kolordu süvari birliğini de bünyesine katan 188. Alay’dan Soma-Balıkesir yolu ile Akhisar-Sındırgı ve Gördes bölgesini kontrol etmesi istenmiştir. Soma ve Ayvalık arasında kalan Dikili-Bergama-Paşaköy-Şat Dağı-Yenice bölgeleri de Ayvalık ve Soma mıntıkalarınca kontrol edilecektir. Soma Mıntıka Komutanlığına da Kaymakam Akif Bey getirilmiştir.

 Soma’da görev yapacak olan Soma Müfrezesi Komutanlığına tebliğ olunan ilk emir harp ceridesine şu satırlarla kayıt edilmiştir: ‘’… 188. Alaydan bir zabit kumandasında 20 nefer Bergama’ya ve bir zabit kumandasında elli nefer piyade ve dört makineli tüfekten mürekkep bir müfreze Kırkağaç ile Yunan işgali altında bulunan Akhisar arasında kain Bakırçay boğazına memur edilecek. Bunlardan Bergama’ya müretteb müfreze ora ahalisinden gönüllü olarak toplayacağı efrad ile milis kıtaatı teşkil ve depoda mevcut silahlarla bunları teslim ederek Yunan vuku bulacak işgal ve tevsii işgal harekâtna mani olacak esbabı müdafayı ihzar edecek. Kırkağaç Bakırçay’ına memur müfreze de mezkûr boğazı müdafaa ile Yunan ileri harekâtına muhalefet edecek. Bergama- Soma- Gördes hattında bir cephe teşkil ve milis teşkilatı icrasıyla Yunan harekâtı tecavüzüne ve taarruziyesine mukabile edilmek üzre Soma Mıntıkası Komutanlığı uhdeme tevdi ve mahalli mezkurda teşkil olunacak milis kıtaat ve efradına tevzi ve teslim edilmek üzre miktarı kafi silah ve cephane alınarak Soma’ya azimetim emrolundu. Ve bu babdaki mukarrerat sureti aynen zirde münderiç 8 Haziran 335 tarih ve 1 numaralı kolordu emri yevmiyesiyle resmen tebliğ ve tamin edildi.’’

12 Haziran 1919 günü Bergama Yunanlılar tarafından işgal edildi. Haziran ayının ilk günlerinde Soma’ya gelmiş olan Yüzbaşı Kemal Bey de işgalin hemen öncesinde Yunanlılar tarafından esir alınmıştı. İşgalin ardındanhazırlıklara başlayan Türk güçleri 16 Haziran günü bir baskın düzenleyerek kenti Yunanlılardan geri aldı. Şerafettin Yılmaz Türk İstiklal Harbi’nde Akhisar ve Soma Cepheleri isimli çalışmasında baskının gerçekleşme tarihini 14 Haziran olarak belirtmekte ve Yunanlıların 400 kadar zayiat vermelerinin ardından bir bölümünün dağlara bir bölümünün de Menemen istikametinde kaçarak Bergama’dan uzaklaştığını aktarmaktadır. Bergama’ya ilk giren Somalı Müfreze komutanları şu isimlerden oluşmaktadır: Soma’dan Akıncı Müfrezesi Komutanı Niyazi Bey ve Niğdeli Subay Edip Efendi, Soma’dan Doktor Abdi, Kemal Balıkesir’in yaveri Celal Avdan, Soma’dan Subay Remzi, Soma’dan Yüzbaşı Osman, Soma’dan Giritli Hüseyin, Soma’dan Emniyet Müdürü Mehmet Ali, Soma’dan İbrahim Çavuş ve Müfrezeleri. 

16 Haziran günü Soma’dan Bergama’ya geçen 14. Kolordu Komutanı Mirliva Yusuf İzzet Paşa da kentin durumunu şöyle aktarmıştır:25 ’’Bergama’ya geldim. Kasabada sükûnet berdevam ise de şehrin işgalinde intizam ve inzibat lüzumu veçhile taht-ı temine alınamamıştır. Bu sebeple, Ayvalık’a karşı işar-ı ahire kadar hiçbir harekette bulunulmaması mütennandır.’’

2. Soma Cephesinin Kuruluşu

19 Haziran 1919 tarihinde Yunanlılar Bergama’ya bir kez daha taarruza ettiler. 2000 kişilik Yunan gücünde Menemen’den gelen Yunan askerleri de bulunmaktaydı. Albay Kâzım Bey komutasındaki 500 kişilik Türk gücünün Soma’ya çekilmek zorunda kalmasıyla Bergama 20 Haziran günü işgal edildi.26 Bergama’nın işgalinin ardından milli kuvvetlerin dağılması nedeniyle Yunan Birlikleri’nin Soma’ya da taarruz etme olasılığına karşı ancak 70 kişilik bir kuvvet oluşturulabilmiştir. 20/21 Haziran gecesini Kınık’ın güney bölgesinde geçiren Türk Birlikleri 21 Haziran günü müfrezelerin yeniden düzenlenmesini sorunuyla meşgul olmuşlardır. 23 Haziran’da Yunan Birlikleri’nin Kınık’a taarruz etmelerinin ardından Türk güçleri Hamzalı sırtlarına çekilmiştir. Milli güçlerin Kınık yönünde başlayan çekilmeleri Cinge’ye kadar sürmüş ve Hamzalı Köyü sırtları Yunanlılarda ve Cinge Köyü sırtları da milli kuvvetlerde kalacak şekilde yerleşilmiş, Cumalı köyü iki cephenin ortasında kalmıştır. Bu yerleşim  oluşan Soma Cephesinin de ilk halidir. Cephenin oluşumu sürecinde Cinge bölgesinde Selvili Tepe yakınlarında Asteğmen Nuri Bey komutasındaki milli kuvvetlerle Yunanlılar arasında çok şiddetli çarpışmalar yaşanmış ve Selvili Tepe olarak isimlendirilen bölge Türk ve Yunan Birlikleri arasında 11 defa el değiştirmiştir. Bu arada 61. Tümen Komutanı Kazım Bey de Soma’ya gelerek cephe komutanlığı görevini üstlenmiştir. 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa’ya bağlı ve Ayvalık’tan Salihli’ye kadar uzanan bölgede 27 Mayıs 1919’dan itibaren 61. Tümen Komutanı olarak görev yapan Kazım Özalp’in de yeni görev yeri Soma olmuştur.

14. Kolordu Komutanlığı, Bergama’nın ikinci defa işgalinin ardından oluşan Soma cephesinde, Bandırma, Savaştepe, Balıkesir ve Soma’dan getirilen nizamiye ve Kuvâ-yi Milliye müfrezeleriyle takviye ettiği cephenin savunmaya elverişli bir halde düzenlenmesine önem vermiştir.  Cephede, 188. Alay’dan Yarbay Akif komutasında Bandırma’dan sevk edilen 100 kişilik düzenli birliğe ek olarak Soma, Kırkağaç, Bergama, Balıkesir, Savaştepe ve Gelenbe halkından meydana getirilen milli kuvvetler savunma hattını oluşturmuştu. Hamzalı bölgesinde 40, Cumalı batısında da Topçu Üsteğmeni Halit Bey komutasında 80 topçu eri mevcuttu. Bu birliklere ilave olarak Hamidiye(Çerkezköy) bölgesinde Yüzbaşı Behçet Komutasında 25 kişilik milli müfreze, Bölcek ve Sarıcalar batısında Piyade Üsteğmen Hüseyin Halet komutasında 350 kişilik Bergama bölüğü ve Kınık ile Soma arasındaki sırtlarda 700 kişilik bir kuvvet bulunmaktaydı. Bu gelişmelerle kurulan İzmir Şimal Cephesi Soma’nın işgal edildiği güne kadar yapısını korudu.

YAZININ DEVAMI İÇİN BU LİNKLE ULAŞABİLİRSİNİZ. (Dergi Park)  >>>>>>